Czy ZUS ma rację w sprawie zwolnienia ze składek w ramach tarczy antykryzysowej?

Do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w ciągu ostatniego roku wpłynęło wiele wniosków przedsiębiorców  o zwolnienie z opłacenia składek dla płatników w określonych branżach (ZUS RDZ-B).

Niestety, ZUS często odmawiał prawa do zwolnienia z opłacania należności z tytułu składek w związku z tym, że według zapisów w CEiDG przeważającym kodem działalności był kod PKD, który nie widnieje na liście wskazanych branż, które są uprawnione do zwolnienia z opłacania składek za określony okres, pomimo przedstawienia  kopii faktur oraz paragonów fiskalnych wykazujących, że przeważającą większość w firmie stanowi wartość przychodu od sprzedaży z działalności PKD z listy branżowej.

Problem polega na tym, że przedsiębiorcy nie zawsze na bieżąco aktualizowali swoje dane w CDiDG i często dane z tego rejestru nie pokrywały się z rzeczywistością i faktycznie prowadzili przeważającą działalność pod kodem PKD, który został objęty tarczą pomocową. ZUS jednak często nie uznaje, że w takich wpadkach nie przysługuje zwolnienie z opłacania składek, ZUS uważa, że ustawodawca jednoznacznie w ustawie COVID-19, określił branże oznaczone kodami  według Polskiej Klasyfikacji Działalności PKD jako rodzaj przeważającej działalności, które mogą skorzystać ze zwolnienia z opłacenia składek za określony okres. Skoro  na dzień złożenia wniosku w rejestrze REGON, jak również w CEiDG przeważającą działalnością gospodarczą przedsiębiorcy była działalność oznaczona kodem, który nie figuruje na liście wskazanych branż, to nie może on skorzystać ze zwolnienia z obowiązku opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za dany okres.

Podmiot uprawiony do otrzymania  ulgi, czyli kto?

To płatnik składek prowadzący na dzień złożenia wniosku o zwolnienie z opłacania składek przeważającą działalność według podanego w przepisie PKD, a dana przeważająca działalność jest ustalona na podstawie procentowego udziału poszczególnych rodzajów działalności w ogólnej wartości przychodów ze sprzedaży lub, jeżeli nie jest możliwe zastosowanie tego miernika, na podstawie udziału pracujących, wykonujących poszczególne rodzaje działalności, w ogólnej liczbie pracujących.

W sporach z ZUS na tym tle chodzi o  wyjaśnienie pojęcia "przeważającej działalności" na gruncie ustawy COVID-19 oraz  dokonanie jego prawidłowej wykładni na gruncie całokształtu  tej regulacji.

Trzeb zwrócić uwagę, że ustawa COVID-19 łącznie z innymi ustawami wchodzi w skład tzw. pakietu ustaw Tarczy Antykryzysowej 1,0, przyjętego przez Sejm RP 28 marca 2020 r.

Tarcza Antykryzysowa ma stanowić rozwiązanie dla polskiej gospodarki i stanowi ją  pakiet rozwiązań, który ma ochronić polskie państwo i obywateli przed kryzysem wywołanym pandemią koronawirusa. Opiera się on na pięciu filarach: ochronie miejsc pracy i bezpieczeństwu pracowników, finansowaniu przedsiębiorców, ochronie zdrowia, wzmocnieniu systemu finansowego, inwestycjach publicznych. Tarcza ma na celu ustabilizowanie polskiej gospodarki, a także danie jej impulsu inwestycyjnego (https://www.gov.pl/web/tarczaantykryzysowa).

Właściwe zdefiniowanie pojęcia "przeważającej działalności"  ma zatem doniosłe znaczenie również w kontekście celu Tarczy Antykryzysowej, która stanowić ma w założeniu  reakcję na negatywne skutki epidemii COVID-19. Cel tych regulacji prawnych nastawiony jest na rzeczywiste wsparcie dla podmiotów, które faktycznie ponoszą (np. poprzez wprowadzone ograniczenia w prowadzeniu działalności) skutki epidemii - COVID-19 Chodzi zatem o to, aby wsparcie otrzymały podmioty faktycznie prowadzące na dany dzień jako przeważającą działalność we wskazanym zakresie według podanego PKD.

Decyduje wpis do ewidencji działalności gospodarczej?

Wpis do ewidencji działalności gospodarczej jest swoistą deklaracją (zgłoszeniem) zamierzonej przez osobę fizyczną działalności, ma on charakter deklaratoryjny i rodzi jedynie domniemanie faktyczne jej prowadzenia

Co do charakteru prawnego wniosku przedsiębiorcy o wpisanie czy aktualizację danych do rejestru REGON, wypowiadał się  Sąd Najwyższy, wskazując, że informacja o rodzaju działalności wynikająca z rejestru REGON nie tworzy żadnego stanu prawnego, a jedynie ma potwierdzać stan faktyczny według oświadczenia wiedzy podmiotu prowadzącego taką działalność. Nie można takiego wpisu traktować jako gwarancji, że podmiot wnioskujący o ulgę na pewno spełnia wymóg ustawowy, co uzasadniałoby wyłączność takiego dowodu i przesądzało o prawidłowości postępowania organu. Tym bardziej, że istnieje inna możliwość wykazania spełnienia wymaganego warunku.

Zastosowanie przez ZUS, jako jedynego sposobu (dowodu) spełnienia wymogu do otrzymania ulgi - wpis w CEiDG oraz rejestrze REGON - nie znajduje uzasadnienia ani jako pełniący funkcję zabezpieczenia przed dostępem do skorzystania z ulgi podmiotów nieuprawnionych, ani jako uproszczenie procedur. Dodatkowo w efekcie prowadzi do naruszenia zasady równości wobec prawa. Dlatego pomagam moim klientom w ścieżce odwoławczej aż do Sądów Administracyjnych.