W przypadku konieczności dokonania całkowitego ubezwłasnowolnienia członka rodziny, który posiada nieruchomość, pojawia się pytanie czy jest możliwe zawarcie przez taką osobę umowy darowizny takiej nieruchomości, wszak zgodnie z polskim prawem jest to umowa, a nie jednostronna czynność prawna. Biorąc pod uwagę fakt, że najczęściej opiekunem prawnym osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej zostaje członek rodziny, więcej wątpliwości może budzić kwestia możliwości zawarcia umowy darowizny przez opiekuna prawnego całkowicie ubezwłasnowolnionego z tym właśnie opiekunem prawnym.
Jakkolwiek przepisy takiej czynności nie zabraniają, to de facto o możliwości dokonania takiej czynności decyduje sąd. W pierwszej kolejności opiekun prawny musi wystąpić do sądu z wnioskiem o wyrażenie zgody na dokonanie ww. czynności prawnej tj. zawarcie pomiędzy opiekunem, a osobą ubezwłasnowolniona umowy darowizny. W takim postępowaniu należy również wnieść o wyznaczenie dla osoby ubezwłasnowolnionej kuratora będzie w tej czynności reprezentował osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie. Wynika to z faktu, że zgodnie z treścią art. 159 § 1 pkt. 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, opiekun nie może reprezentować osób pozostających pod jego opieką przy czynnościach prawnych między osobą, nad którą sprawuje opiekę a samym opiekunem albo jego małżonkiem, zstępnymi, wstępnymi lub rodzeństwem (za wyjątkiem czynności prawnej polegającej na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką). Wynika to z zasady, że nie można dokonywać czynności prawnych samemu z sobą. Gdy całkowicie ubezwłasnowolnionego przy takiej czynności reprezentował opiekun, doszłoby do naruszenia art. 159 § 1 pkt. 2 kro.
Warto jednak podkreślić, iż w orzecznictwie podnosi się, iż po jej dokonaniu można stwierdzić nieważność takiej czynności prawnej z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 kc). Przez zasady współżycia społecznego rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie aksjologiczne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe. Przepis art. 58 § 2 k.c. przewiduje nieważność czynności prawnej w razie jej sprzeczności z konkretnymi zasadami współżycia społecznego. Do takiej oceny czynności prawnej może dojść ze względu na cel, do którego osiągnięcia czynność zmierza, rażąco krzywdzące działanie jednej ze stron, zachowanie nieuczciwe, nielojalne lub naruszające interesy osób trzecich. Konieczne jest dokonanie wartościowania zachowania z konkretnymi zasadami współżycia społecznego w kontekście skutku prawnego (wyr. SN z dnia 3 lutego 2011 r., I CSK 261/10, Lex nr 784986).
Występując do sądu opiekuńczego z wnioskiem, opiekun prawny powinien zatem szczegółowo wykazać, dlaczego czynność darowizny będzie dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej korzystna i nie będzie pozostawać w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Przed udzieleniem zezwolenia na dokonanie czynności, sąd opiekuńczy w pierwszej kolejności ustali, czy dana czynność należy do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, a także sprawdzi, czy planowana czynność prawna — bezpłatnego przysporzenia na rzecz opiekuna kosztem podopiecznego - jest korzystna dla podopiecznego, czy odpowiada względom gospodarczym i czy jest celowa w dacie orzekania. Należy podkreślić, że w postępowaniu o wyrażenie zgody na zawarcie umowy darowizny na rzecz opiekuna, ten ostatni obowiązany jest wykazać, że umowa darowizny ma na celu zabezpieczenie interesów osobistych i majątkowych osoby ubezwłasnowolnionej, a nie własnych interesów opiekuna. Działanie opiekuna nie może więc być ukierunkowane wyłącznie na osiągnięcie zysku i przysporzenia materialnego. (Por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26.09.2012r. I ACa 709/12)
Ponadto w sytuacjach wskazanych w art. 157 krio w zw. z art. 159 § 1 pkt. 2 krio sąd rodzinny - sąd opiekuńczy wyznacza również osobę – kuratora - która ma reprezentować ubezwłasnowolnionego przy tej czynności.