Szkoda na osobie

Szkoda na osobie


W przypadku uszkodzenia ciała lub doznania rozstroju zdrowia istotne jest uzyskanie odszkodowania, które pozwoli pokryć wydatki z tym związane. Poszkodowany może żądać oprócz odszkodowania, także m.in. zapłaty z góry kosztów na przyszłe wydatki, renty  z tytułu utraty zdolności do pracy, renty z tytułu zwiększenia się potrzeb lub zmniejszenia się widoków powodzenia na przyszłość.

 

Przepisy kodeksu cywilnego określają sposób naprawienia szkody na osobie, zwłaszcza przez wskazanie zakresu i sposobu naprawienia szkody majątkowej na osobie w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, jak również szkody niemajątkowej (tzw. krzywdy) powstałej w związku z wyrządzeniem szkody na osobie do żądania pokrycia wszelkich szkód na osobie, w tym zwrotu kosztów wynikłych z uszkodzenia ciała bądź wywołania rozstroju zdrowia, a poniesionych niejednokrotnie przez osoby trzecie, jest poszkodowany (tak wyr. SN z 4.7.1969 r., I CR 116/69, OSNCP 1970, Nr 5, poz. 82, oraz z 11.8.1972 r., I CR 246/72,).

 

Odszkodowanie przewidziane w art. 444 § 1 KC obejmuje wszelkie konieczne i celowe wydatki pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia, czyli koszty leczenia, pobytu w szpitalu, pomocy pielęgniarskiej, koszty leków, sprzętu ortopedycznego, specjalnego sposobu żywienia, transport do szpitala, na zabiegi medyczne i rehabilitacyjne, czy koszty specjalnej opieki nad chorym, zabiegów rehabilitacyjnych, przygotowania poszkodowanego do zmiany zawodu. W orzecznictwie dominuje obecnie pogląd, że kwoty wypłacone poszkodowanemu z tytułu zawartych umów ubezpieczenia nie zmniejszają zakresu obowiązku odszkodowawczego sprawcy szkody. Poszkodowany nie musi też wykazywać, że dostęp do usług medycznych w ramach publicznej służby zdrowia był niemożliwy lub znacznie utrudniony i zmuszony był do skorzystania z prywatnej opieki medycznej (wyr. SN z 19.5.2016 r., IV CSK 552/15).


Oprócz tego, na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą – także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Zapłata może nastąpić w formie jednorazowego świadczenia lub świadczeń powtarzających się. Roszczenie to przysługuje niezależnie od tego czy poszkodowany dysponuje środkami na pokrycie tych kosztów, czy mógłby je pokryć ze środków uzyskanych z tytułu zawartych umów ubezpieczenia.

 

Naprawienie  szkody spowodowanej uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia może nastąpić poprzez zasądzenie odpowiedniej renty, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość. Czas trwania takiej renty może, ale nie musi być z góry określony, o ile da się z góry określić termin ustania następstw doznanej szkody. Zatem chodzi tu względnie trwały charakter następstw wyrządzonej szkody, które to następstwa można złagodzić lub eliminować poprzez leczenie i rehabilitację. Innymi słowy renta z tytułu utraty zdolności do pracy zmierza do wyrównania poszkodowanemu uszczerbku, który powstał w jego majątku w związku z - wysyłaną doznaną szkodą-  utratą bądź obniżeniem dochodów z pracy zarobkowej lub prowadzonej działalności gospodarczej.


Powstanie szkody w postaci utraty zarobku zależy od tego, czy poszkodowany realnie mógł pracę wykonywać i czy przypuszczalnie by ją wykonywał. Ustalanie wysokości renty wyrównawczej w odniesieniu do przyszłych dochodów poszkodowanego, które mógłby osiągać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, następuje poprzez określenie wysokości dochodów rzeczywiście uzyskiwanych przez poszkodowanego do chwili wyrządzenia mu szkody (również tych nieregularnych), oraz tych, których uzyskanie w przyszłości byłoby wysoce prawdopodobne (wyr. SN z 4.6.2013 r., II PK 291/12). Ustalając wysokość opisywanej renty sąd musi brać pod uwagę realną i faktyczną (a nie teoretyczną) możliwość podjęcia pracy w granicach zachowanej zdolności do pracy. Jeżeli poszkodowany częściowo zachował zdolność do pracy, to renta powinna odpowiadać różnicy między zarobkami, jakie mógłby osiągnąć, gdyby nie uległ wypadkowi, a wynagrodzeniem, jakie w konkretnych warunkach jest w stanie uzyskać wykorzystując ograniczoną zdolność do pracy. Co istotne, poszkodowany ma obowiązek minimalizowania szkody w granicach swoich możliwości, dlatego przy ustalaniu renty należy uwzględnić wysokość potencjalnych zarobków, które mógłby on uzyskać, gdyby podjął zarobkowanie w rozmiarze wytyczonym przez ograniczone możliwości.


 Renta z tytułu zwiększenia się potrzeb poszkodowanego po fakcie wyrządzenia mu szkody na osobie związana jest z koniecznością pokrywania zwiększonych kosztów utrzymania, wynikających ze zdarzenia szkodzącego, np. koszty zapewnienia opieki, dostosowania warunków mieszkaniowych,  a nawet zakupu samochodu dostosowanego do niepełnosprawności poszkodowanego. Roszczenie o wypłatę tej renty nie ma związku z oceną jego zdolności do zatrudnienia oraz możliwości pokrycia przez niego tych zwiększonych kosztów we własnym zakresie.


Żądanie zasądzenia odpowiedniej renty może być uzasadnione również tym, że wskutek doznanego uszczerbku na zdrowiu zmniejszyły się poszkodowanemu widoki powodzenia na przyszłość. Chodzi o utratę korzyści, które mógłby osiągnąć przy pełnej sprawności organizmu i z uwzględnieniem jego indywidualnych właściwości, w tym uzdolnień, kwalifikacji, zainteresowań, a których osiągnięcie stało się na skutek doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia niemożliwe.