Powszechnie znanym jest problem trwających miesiącami a nawet latami postępowań sądowych, co w sprawach gospodarczych na niezwykle istotne znaczenie. Brak możliwości uzyskania wyroku w rozsądnym terminie może doprowadzić przedsiębiorcę do utraty płynności finansowej, a ostatecznie zmusić do zamknięcia działalności lub nawet ogłoszenia upadłości.
W swojej praktyce zaobserwowałam, że niestety takie przypadki nie należą do rzadkości. Często uzyskacie zabezpieczenia roszczenia na czas trwania postępowania bywa utrudnione. Nie wystarczy bowiem samo uprawdopodobnienie roszczenia, należy także wykazać interes prawny. W praktyce wykazanie interesu prawnego bywa problematyczne. Dlaczego?
Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wówczas, gdy brak zabezpieczenia może pozbawić uprawnionego zaspokojenia, ale również wtedy, gdy zagrożenie takie nie występuje, ale mogą istnieć poważne trudności w uzyskaniu zaspokojenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia będzie więc miał miejsce, jeżeli w czasie postępowania prawa uprawnionego zostały naruszone, albo są zagrożone naruszeniem, w taki sposób, że wymaga to niezwłocznego zabezpieczenia tych praw przed dalszymi naruszeniami do czasu zakończenia postępowania w sprawie. Interes prawny utożsamiany jest z zagrożeniem egzekucyjnej wykonalności przyszłego orzeczenia. Ocena istnienia zagrożenia egzekucyjnego wykonania orzeczenia wymaga odwołania się do konkretnych danych dotyczących zarówno stanu finansowego, jak i pozostałych składników majątku zobowiązanego, które potencjalnie stanowić mogą przedmiot przyszłej egzekucji.
Powód ma często problem z uprawdopodobnieniem, że pozwany w istocie podejmuje kroki mające na celu wyzbycie się z majątku z poszkodowaniem powoda poprzez utrudnienie lub uniemożliwienie wykonania zapadłego w sprawie orzeczenia, bądź by pozwany podejmował innego rodzaju działania, na skutek których niemożliwe bądź utrudnione mogłoby być osiągnięcie celu niniejszego postępowania. Powód często nie ma wystarczającej wiedzy aby wykazać, że np. dokonywanie przez pozwanego wypłat środków z rachunków bankowych czy też zbycie jakiegoś składnika majątku zagrozi płynności finansowej pozwanego i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Powód często nie ma także dostatecznej wiedzy o np. o przysługujących dłużnikowi wierzytelnościach na których można dokonać zabezpieczenia.
Dlatego ważne jest aby dobry adwokat odpowiednio sporządził wniosek o zabezpieczenie. Zwiększa to szanse na zaspokojenie dochodzonego roszczenia w przyszłości. W sprawach o większe kwoty celowe może się także okazać skorzystanie z wywiadu gospodarczego, aby skutecznie wykonać zabezpieczenie.
Z pomocą przedsiębiorcom miała przyjść zmiana przepisów która weszła w życie w dniu 07.11.2019 r. Jedną z istotnych było przywrócenie odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych.
Aktualnie, zgodnie z art. 45813 k.p.c. do wyroku sądu pierwszej instancji zasądzającego świadczenie w pieniądzu lub rzeczach zamiennych przepisy art. 492 § 1 i 2 stosuje się odpowiednio. Oznacza to, iż w postępowaniu gospodarczym wyrok sądu I instancji zasądzający świadczenie w pieniądzu lub rzeczach zamiennych z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. W konsekwencji nie ma potrzeby występowania z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności. Jednym obowiązkiem jest wskazanie w pozwie sposobu zabezpieczenia. Pozwany z kolei w odpowiedzi na pozew może zawrzeć wniosek o ograniczenie zabezpieczenia. Sąd rozpatrzy taki wniosek według swego uznania – ograniczy zabezpieczenie lub w całości przychyli się do wniosku powoda.
Konsekwencją regulacji art. 45813 k.p.c jest możliwość zajęcia przez komornika majątku dłużnika przed uprawomocnieniem się wyroku i doręczeniem go powodowi wraz z klauzulą wykonalności. W praktyce rozwiązanie to służy zabezpieczeniu interesów powodów (wierzycieli). W dacie wydania wyroku roszczenie powoda ulega bowiem zabezpieczeniu, co jest równoznaczne z uchronieniem przed ewentualnym znacznym uszczupleniem majątku pozwanego (dłużnika). Inaczej mówiąc – strona domagająca się zabezpieczenia nie musi obawiać się o to, że strona przeciwna, wykorzystując prawo do zaskarżenia orzeczenia, ukryje bądź sprzeda majątek, a tym samym uniemożliwia zaspokojenie po uprawomocnieniu się wyroku.
Wadą tego rozwiązania jest to, że do czasu wydania tego wyroku dłużnik może już nie posiadać majątku, na który, można dokonać zabezpieczenia.